Bóng đá Anh, với Premier League hào nhoáng và lịch sử lâu đời, luôn có sức hấp dẫn mãnh liệt. Nhưng bên cạnh những trận cầu đỉnh cao, những bàn thắng đẹp mắt, lịch sử túc cầu xứ sở sương mù cũng nhuốm màu bởi những trang đen tối. Những Vụ ẩu đả Giữa Cổ động Viên Bóng đá Anh Từng Gây Chấn động không chỉ là những vết sẹo trên sân cỏ mà còn là lời cảnh tỉnh về mặt trái của niềm đam mê thái quá, thường được biết đến với cái tên “Căn bệnh Anh” (The English Disease). Hãy cùng Nhịp Sống Thể Thao nhìn lại những sự kiện đau lòng này.
Bạo lực sân cỏ, hay hooliganism, đã trở thành một vấn đề nhức nhối tại Anh trong nhiều thập kỷ, đặc biệt là vào những năm 1970 và 1980. Nó không đơn thuần là những cuộc xô xát nhỏ lẻ mà leo thang thành những cuộc chiến thực sự giữa các nhóm CĐV đối địch, gây ra hậu quả nghiêm trọng về người và tài sản, làm hoen ố hình ảnh bóng đá. Đâu là nguyên nhân và những vụ việc nào đã đi vào lịch sử như những chương bi thảm nhất?
Thời kỳ đen tối: “Căn bệnh Anh” bùng phát
Những năm 70 và 80 của thế kỷ trước chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của văn hóa hooligan tại Anh. Các nhóm CĐV quá khích, thường được gọi là “firm”, của nhiều câu lạc bộ đã biến các trận đấu thành chiến trường.
Nguyên nhân sâu xa của bạo lực là gì?
Nguồn gốc của hiện tượng này khá phức tạp, bao gồm nhiều yếu tố xã hội và văn hóa:
- Sự phân hóa xã hội: Tình trạng thất nghiệp gia tăng, bất mãn xã hội ở tầng lớp lao động được cho là một phần nguyên nhân khiến một bộ phận thanh niên tìm đến bạo lực như một cách thể hiện bản thân và giải tỏa bức xúc.
- Văn hóa “Firm”: Các nhóm CĐV quá khích hình thành bản sắc riêng, coi việc bảo vệ “địa bàn” và tấn công đối thủ là một phần của lòng trung thành với đội bóng. Sự cạnh tranh giữa các “firm” trở nên khốc liệt.
- Thiếu kiểm soát an ninh: Cơ sở hạ tầng sân vận động cũ kỹ, lực lượng an ninh thiếu kinh nghiệm và phương tiện để đối phó với các đám đông bạo lực.
- Ảnh hưởng của truyền thông: Việc truyền thông tập trung khai thác các vụ ẩu đả đôi khi vô tình “lãng mạn hóa” hoặc kích động thêm hành vi bạo lực.
- Yếu tố tâm lý đám đông: Hiệu ứng đám đông khiến các cá nhân dễ bị kích động và hành động thiếu kiểm soát khi ở trong một tập thể lớn.
Hình ảnh cổ động viên bóng đá Anh ẩu đả dữ dội trên khán đài vào những năm 1980
Các “firm” khét tiếng như Millwall Bushwackers, Chelsea Headhunters, West Ham United’s Inter City Firm (ICF), Leeds United Service Crew hay Cardiff Soul Crew trở thành nỗi ám ảnh trên khắp nước Anh và cả châu Âu. Những cuộc đụng độ được lên kế hoạch trước, sử dụng vũ khí và mức độ bạo lực ngày càng tăng.
Những vụ ẩu đả giữa cổ động viên bóng đá Anh từng gây chấn động
Trong bức tranh u ám đó, một số sự kiện đã trở thành đỉnh điểm của bạo lực, gây ra những hậu quả thảm khốc và buộc giới chức phải nhìn nhận lại vấn đề một cách nghiêm túc.
Thảm họa Heysel (1985): Vết nhơ không thể gột rửa
Đây có lẽ là sự kiện bi thảm và đáng xấu hổ nhất liên quan trực tiếp đến hooligan Anh. Trước trận chung kết Cúp C1 châu Âu giữa Liverpool và Juventus tại sân vận động Heysel (Brussels, Bỉ) vào ngày 29 tháng 5 năm 1985, những vụ ẩu đả giữa cổ động viên bóng đá Anh từng gây chấn động đã đạt đến đỉnh điểm kinh hoàng.
- Diễn biến: Một nhóm lớn CĐV Liverpool đã phá hàng rào ngăn cách, tấn công các CĐV Juventus ở khu vực khán đài trung lập (Khu Z). Hoảng loạn, các CĐV Juventus tìm cách tháo chạy nhưng bị dồn vào một bức tường bê tông. Sức ép quá lớn khiến bức tường đổ sập.
- Hậu quả: 39 người thiệt mạng (chủ yếu là CĐV Juventus và người trung lập) và khoảng 600 người bị thương. Thảm kịch này đã phơi bày bộ mặt tàn bạo nhất của hooliganism.
- Án phạt: Các CLB Anh bị cấm tham dự cúp châu Âu trong 5 năm (Liverpool bị cấm 6 năm). Đây là đòn giáng mạnh vào bóng đá Anh và buộc nước này phải thực hiện những cải cách sâu rộng về an ninh sân cỏ.
“Heysel là một thảm kịch được báo trước. Sự hung hăng của một bộ phận CĐV Anh đã vượt quá giới hạn, và cả thế giới bóng đá đã phải trả giá,” một bình luận viên thể thao kỳ cựu từng nhận định.
Hình ảnh bức tường đổ sập tại sân Heysel năm 1985 sau vụ tấn công của CĐV Liverpool
Cuộc bạo loạn Luton vs Millwall (1985)
Chỉ vài tháng trước thảm họa Heysel, nước Anh đã chứng kiến một trong những đêm bạo lực tồi tệ nhất lịch sử bóng đá quốc nội. Trận đấu vòng 6 FA Cup giữa Luton Town và Millwall vào ngày 13 tháng 3 năm 1985 biến thành một cuộc chiến đường phố.
- Diễn biến: CĐV Millwall, vốn nổi tiếng với “firm” Bushwackers hung hãn, đã tràn xuống sân, tấn công cảnh sát và CĐV Luton. Ghế ngồi bị ném như phi tiêu, sân cỏ biến thành bãi chiến trường. Bạo loạn lan ra cả bên ngoài sân vận động.
- Hậu quả: 81 người bị thương (trong đó có 31 cảnh sát). Trận đấu bị gián đoạn nhiều lần. Hình ảnh bạo lực lan tràn trên các mặt báo, gây sốc cho công chúng.
- Phản ứng: Thủ tướng Margaret Thatcher đã thành lập một “ủy ban chiến tranh” để đối phó với hooliganism. CLB Luton Town sau đó đã cấm CĐV đội khách đến sân Kenilworth Road trong 4 năm, một biện pháp gây tranh cãi nhưng cho thấy mức độ nghiêm trọng của tình hình. Tìm hiểu thêm về lịch sử các câu lạc bộ và những sự kiện đáng nhớ tại //gocbongda.net.
Các vụ việc đáng chú ý khác
Ngoài Heysel và Luton vs Millwall, còn vô số những vụ ẩu đả giữa cổ động viên bóng đá Anh từng gây chấn động khác trong giai đoạn này và cả sau này, dù mức độ có thể giảm bớt:
- Trận “derby” Bắc London (Tottenham vs Arsenal): Luôn tiềm ẩn nguy cơ bạo lực do sự thù địch giữa hai nhóm CĐV.
- Millwall vs West Ham: Một trong những cặp đấu “nóng” nhất nước Anh, với lịch sử đối đầu bạo lực kéo dài hàng thập kỷ giữa các “firm” của hai đội.
- Các trận đấu quốc tế: CĐV Anh cũng nhiều lần gây rối ở nước ngoài trong các kỳ EURO hay World Cup (ví dụ: EURO 2000 tại Bỉ, World Cup 1998 tại Pháp).
Cảnh sát Anh trang bị khiên chống bạo động đối mặt với nhóm hooligan quá khích trên sân bóng đá
Hệ quả và những thay đổi mang tính bước ngoặt
Những thảm kịch và bạo lực liên miên không thể tiếp diễn mãi. Chính phủ Anh và các cơ quan quản lý bóng đá buộc phải hành động quyết liệt.
Báo cáo Taylor và cuộc cách mạng sân vận động
Sau thảm họa Hillsborough năm 1989 (dù nguyên nhân chính là do yếu kém trong quản lý đám đông và cơ sở hạ tầng, không phải hooliganism), Báo cáo Taylor đã được công bố. Báo cáo này đề xuất những thay đổi căn bản:
- Sân vận động toàn ghế ngồi: Loại bỏ các khán đài đứng (terraces) vốn bị coi là nơi dễ xảy ra chen lấn và bạo lực.
- Tăng cường an ninh: Sử dụng camera giám sát (CCTV), cải thiện hệ thống hàng rào, tăng cường lực lượng cảnh sát và nhân viên an ninh được đào tạo bài bản.
- Lệnh cấm đến sân: Áp dụng các lệnh cấm nghiêm khắc đối với những cá nhân có hành vi bạo lực.
- Cải thiện tình báo: Cảnh sát thu thập thông tin tình báo về các nhóm hooligan để ngăn chặn các vụ ẩu đả được lên kế hoạch.
Hình ảnh một sân vận động bóng đá hiện đại ở Anh với khán đài toàn ghế ngồi, biểu tượng cho sự thay đổi sau các thảm họa
Tác động đến văn hóa cổ vũ
Những thay đổi này, cùng với sự ra đời của Premier League năm 1992 và việc giá vé tăng cao, đã làm thay đổi đáng kể bộ mặt khán giả đến sân. Không khí trở nên “gia đình” hơn, thu hút tầng lớp trung lưu và du khách. Văn hóa hooligan kiểu cũ dần bị đẩy lùi, dù không hoàn toàn biến mất.
Tuy nhiên, một số người cho rằng việc “thương mại hóa” và kiểm soát quá chặt chẽ đã làm mất đi phần nào bầu không khí cuồng nhiệt, máu lửa vốn có của bóng đá Anh. Bạn nghĩ sao về điều này? Liệu sự an toàn có đánh đổi bằng việc mất đi bản sắc?
Hooliganism ngày nay: Vấn đề đã chấm dứt?
Mặc dù những vụ ẩu đả giữa cổ động viên bóng đá Anh từng gây chấn động như trong quá khứ đã giảm đáng kể, nhưng không thể nói hooliganism đã hoàn toàn biến mất.
Hình thức biểu hiện mới
Bạo lực có xu hướng chuyển dịch ra bên ngoài sân vận động, diễn ra ở các quán rượu, nhà ga hoặc những địa điểm được sắp đặt trước, tránh sự kiểm soát của camera và cảnh sát. Mạng xã hội cũng trở thành công cụ để các nhóm quá khích khiêu khích, thách thức và hẹn địa điểm “giao chiến”.
Các sự cố gần đây
- EURO 2016 (Pháp): Đụng độ dữ dội giữa CĐV Anh và Nga tại Marseille.
- Chung kết EURO 2020 (London): Hàng nghìn CĐV không có vé đã cố gắng xông vào sân Wembley, gây ra tình trạng hỗn loạn và ẩu đả với lực lượng an ninh và CĐV có vé.
- Các vụ ẩu đả lẻ tẻ: Vẫn xảy ra xung quanh các trận đấu quốc nội, đặc biệt là các trận derby hoặc các cặp đấu có tính thù địch cao.
Rõ ràng, cuộc chiến chống hooliganism vẫn chưa kết thúc. Nó đòi hỏi sự cảnh giác liên tục từ cảnh sát, các CLB và cả cộng đồng người hâm mộ chân chính.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Hooliganism là gì?
Hooliganism trong bóng đá là hành vi bạo lực, gây rối có tổ chức hoặc tự phát của các cổ động viên quá khích, thường nhắm vào CĐV đối phương, cảnh sát hoặc phá hoại tài sản, xảy ra trước, trong hoặc sau trận đấu.
2. “Firm” trong bóng đá Anh nghĩa là gì?
“Firm” là thuật ngữ lóng chỉ các nhóm cổ động viên bóng đá có tổ chức, thường liên quan đến các hành vi bạo lực và hooliganism tại Anh. Mỗi CLB lớn thường có một hoặc nhiều “firm” đối địch nhau.
3. Thảm họa Heysel và Hillsborough có giống nhau không?
Không. Thảm họa Heysel (1985) là kết quả trực tiếp của hành vi bạo lực từ CĐV Liverpool tấn công CĐV Juventus. Thảm họa Hillsborough (1989) là do yếu kém trong công tác tổ chức, kiểm soát đám đông của cảnh sát và thiết kế sân vận động không an toàn, dẫn đến việc CĐV Liverpool bị chèn ép đến chết, không phải do hooliganism.
4. Luật pháp Anh xử lý hooligan bóng đá như thế nào?
Anh có những đạo luật nghiêm khắc để xử lý hooliganism, bao gồm Luật Trật tự Công cộng và các luật chuyên biệt về bóng đá. Hình phạt bao gồm phạt tù, phạt tiền và đặc biệt là lệnh cấm đến sân vận động (Football Banning Order – FBO) trong nhiều năm, áp dụng cho cả các trận đấu trong nước và quốc tế.
5. Liệu bạo lực sân cỏ có quay trở lại Anh như xưa không?
Khả năng bùng phát trở lại quy mô như những năm 1980 là thấp do các biện pháp an ninh chặt chẽ, sân vận động hiện đại và sự thay đổi văn hóa cổ vũ. Tuy nhiên, các vụ việc lẻ tẻ và hình thức bạo lực mới vẫn là mối lo ngại thường trực.
Kết luận
Những vụ ẩu đả giữa cổ động viên bóng đá Anh từng gây chấn động là một phần lịch sử không thể xóa bỏ của bóng đá xứ sở sương mù. Từ Heysel đến Luton, những sự kiện này là minh chứng đau lòng cho thấy niềm đam mê có thể bị bóp méo thành bạo lực mù quáng như thế nào. Dù đã có những cải thiện đáng kể nhờ các biện pháp quyết liệt, nhưng cuộc chiến chống lại “Căn bệnh Anh” vẫn cần sự chung tay của toàn xã hội. Bóng đá đẹp nhất khi không có bạo lực, khi sự cuồng nhiệt được thể hiện qua tiếng hát, cờ phướn và tinh thần thể thao cao thượng. Chúng ta cần nhớ về quá khứ để không lặp lại những sai lầm đau thương.
Bạn nghĩ gì về vấn nạn hooliganism trong bóng đá? Liệu có giải pháp nào triệt để hơn? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn ở phần bình luận bên dưới!
